Loading...

Cosa Nostra


Sycylijska mafia
– struktura oraz modus operandi
 
 

Mafia to zjawisko ludzkie i – jak wszystkie ludzkie sprawy –

kiedyś się zaczęła, ulega zmianom, wreszcie kiedyś się skończy.

Giovanni Falcone

 

Znana jest rozmowa prokuratora z pewnym świadkiem dotycząca Cosa Nostry. Świadek – mafia ? nigdy o niej nie słyszałem ? Prokurator – wie pan: mafia, stowarzyszenie złoczyńców, dopuszczające się przestępstw przeciwko mieniu i osobom, oddające czasem usługi wyborcze. Świadek – To niewiarygodne jak oczernia się Sycylię ! Mafia w wyborach ! Nigdy ! 1 Często da się odnieść wrażenie, iż niektórzy Sycylijczycy są dumni z posiadania własnej organizacji mafijnej. Być może powodów tego rodzaju emocji należy doszukiwać się w charakterze i roli, jaką niegdyś odgrywała Cosa Nostra. By uzmysłowić sobie jak powstała ta niewątpliwie bardzo dobrze zorganizowana struktura przestępcza należy zapoznać się nieco z samym usytuowaniem wyspy na geopolitycznej mapie świata jak i specyficzną historią ludności ją zamieszkującej.

Mafia sycylijska ma swoje korzenie w zamierzchłej przeszłości (...) Trójkątna wyspa (...) była od zawsze areną walk i politycznych rozgrywek obcych (...) Lud Sycylii jednakowo uciskany przez kolejnych najeźdźców wierzył tylko we własne wartości, utworzył własne podziemne struktury. Wysublimowane poczucie honoru, hermetyczna odrębność, mur milczenia wobec każdej władzy oraz załatwianie własnych spraw własnymi rękami – na tych zrębach powstała mafia. 2 Ta największa wyspa morza śródziemnomorskiego była kolejno kolonizowana i podbijana przez: Fenicjan, Greków, Kartagińczyków, Rzymian (pierwsza prowincja imperium poza Italią), Wandalów, Ostrogotów, Bizantyjczyków, Arabów, Normanów, Święte Cesarstwo Rzymskie, dynastię, Andegawenów a następnie, Habsburgów. Sycylia wchodziła w skład królestwa Neapolu oraz królestwa Obojga Sycylii by ostatecznie w wyniku plebiscytu, przeprowadzonego w 1861 roku wejść w skład samego królestwa Włoch - w którym to - po dziś dzień - pełni rolę dość marginalnej i ubogiej prowincji. Nie dziwi więc fakt, iż w obliczu takiej historii - mieszkańcy postanowili stworzyć własną strukturę, zapewniającą im ochronę i pilnującą by nie dochodziło do przelewów krwi między samymi Sycylijczykami.

Rolą mafii było interweniowanie w relacje między przestępcą a ofiarą, by ograniczyć powstałe szkody. Jej celem nie było ukaranie przestępcy, ale doprowadzenie do porozumienia. Ulubionym powiedzeniem mafii stało się Le picciotti hanno a vivere ! – Bandyci też mają prawo żyć.3

Etymologia samego słowa mafia nie jest jasno sprecyzowana. Niektórzy twierdzą, iż pochodzi ono z czasów francuskiej okupacji Sycylii. Wówczas to rebelianci w 1282 roku rzucili jarzmo niewoli krzycząc: Morte Alla Francia Italia Anela (akronim - Śmierć Francuzom hasłem Włochów lub Śmierć Francuzom Włochy odetnijcie).4 Innego znaczenia dopatrywano się we włoskim dialekcie sycylijskim – maffia – jako śmiały lub zuchwały5. W języku arabskim miało występować jako mu’afa tłumaczone – szlachetność, odwaga. Według innych koncepcji wyraz ten został przeniesiony na Sycylię przez ludność uciekającą z Piemontu (głównie urzędników oraz żołnierzy) i oznaczał – schronienie. Niemniej omawiany termin wszedł na stałe do języka włoskiego w 1863 r. dzięki sztuce teatralnej pt. Mafiusi.6

W okresie kiedy doszło do zjednoczenia Włoch, mafia porzuciła swoje dawne ideały (obrony przed obcymi) i przekształciła się w organizacje stricte przestępczą. Nie pełniła już w żadnym razie roli policji. Zapewniała jednak (czyni to do dzisiaj) pewien rodzaj ochrony (wszelkich dóbr mających zarówno wartość niematerialną - ludzi, najczęściej handlowców i ich rodziny jak i materialną – domu, sklepu, bydła) w zamian jednak za regularne płacenie tzw. pizzo7, czyli we współczesnym rozumieniu – haraczu. Prawdziwa krucjata przeciwko płaceniu tego rodzaju daniny za opiekę rozpoczęła się dopiero za rządów mera Palermo – Leoluca Orlando8 (obecnie eurodeputowanego, ur. w 1947 roku). W tym czasie masowo powstawały na Sycylii stowarzyszenia lokalnych kupców oraz przedsiębiorców, którzy za punkt honoru stawiali sobie zaprzestanie płacenia pieniędzy mafiosom.

Uzyskane pieniądze sprytni przestępcy starali się inwestować w mniej lub bardziej legalne branże (dzisiejsze pranie brudnych pieniędzy). Kapitał okazywał się bardzo pomocny przy uzyskiwaniu przychylności urzędników czy też lekarzy -psychiatrów (ważnych z punktu widzenia współczesnego procesu; ich rola sprowadzała się do wydawania zaświadczeń stwierdzających niepoczytalność, jak np. Mariano Randazzo – zatrzymanego w 2001 roku9, w wieku 79-lat) których można było kupić poprzez mazzette (czyli łapówkę adresowaną do urzędnika, w stosunku do polityka nosiła ona nazwę tangente). Bliskie kontakty przestępców z politykami stanowiły tajemnice poliszynela (np. powiązanie Salvatore Avellonego10 – deputowanego okręgu Corleone w latach 1897-1913; współcześnie akcja mani pulite11 – czyste ręce rozpoczęta w 1992 przez Antonio Di Pietro12 skutkowała oczyszczeniem życia publicznego z nieczystych stosunków polityczno-przestępczych oraz ujawnieniem tzw. Tangentopoli13 czyli Łapówkogrodu).

Zjawisko mafii w ujęciu pejoratywnym (negatywnym, tak jak jest ona postrzegana współcześnie) da się wyprowadzić co najmniej od czasów komisji śledczej Franchetti - Sonnio14 z lat 1875-1876. Jednak zarówno Sonnio jak i Franchetti bagatelizowali zjawisko występowania Cosa Nostry. Twierdzili oni obaj, iż interes państwa w zwalczaniu mafii ma charakter epizodyczny, zmienny oraz niepewny. Wydawać by się mogło, iż struktury mafijne tak bardzo przybrały na sile, głównie dzięki temu, iż państwo włoskie zdawało się bagatelizować ten problem (podobnie było w Stanach Zjednoczonych do czasu objęcia urzędu prokuratora nowojorskiego przez Thomasa Deweya15).

Dyktatura Mussoliniego była okresem zastoju w rozwoju Mafii. Fala represji wobec Cosa Nostry istniejąca za czasów prefekta Cesare Moriego16 (nominowanego przez dyktatora) przyniosła efekt w postaci aresztowania do 1928 roku – blisko 11 tysięcy podejrzanych osób. Na przełomie lat 1944/1945 faszystowskie Włochy ściśle kontrolowały wszelkie informacje dotyczące Ruchu na rzecz niepodległości Sycylii. Herbert Lionel Matthews17 (znany reporter i publicysta „New York Timesa“) bez trudu dostrzegł istotną rolę sycylijskiej mafii w kształtowaniu się tendencji wyzwoleńczych na wyspie. Podkreślił, iż Cosa Nostra to szczególna instytucja, która jest niemal rządem sama dla siebie i szczególnie angażuje się w zachodzące zdarzenia.

Alianci cenili sobie (w pewnym okresie działalności) współpracę z włoską mafią. Sukces lewicy w wyborach lokalnych 1947 doprowadził do (...) zmiany w postawie aliantów wobec mafii (...) Do tego momentu sycylijska mafia była kryminalnym problemem. Potem stała się integralną częścią alianckiej strategii walki z komunizmem (...) całkiem możliwe, że bliskie stosunki nawiązane między grupką agentów OSS [Office of Strategic Services] w Palermo a miejscowymi mafiosami, pomogły w tym procesie 18 Według legendy słynny amerykański gangster Charles Lucky Luciano (1897-1962)19 użyć miał swoich kontaktów na Sycylii pomagając zorganizować desant Aliantów na wyspę. Faktem jest, iż organizował wsparcie dla armii USA zabezpieczając amerykańskie nabrzeża. Między innymi w zamian za to, w dowód wdzięczności został on ułaskawiony, wypuszczony i ostatecznie powrócił do swych rodzinnych Włoch (skąd jako mały chłopiec wyruszył w przygodę do Ameryki), gdzie próbował nawet prowadzić przez jakiś czas legalny biznes (fabrykę przecieru pomidorowego).

Włochy po drugiej wojnie światowej wolały nie dostrzegać istotnego problemu w postaci struktur mafijnych. Kłopot będzie z upływem czasu narastać. Wzbudzające powszechne zaufanie wypowiedzi kolejnych sędziów tylko zaciemniały obraz i rzeczywisty wymiar siły Cosa Nostry. Tak więc, idąc tym nurtem – w roku 1956 prokurator generalny Palermo deklaruje, iż przestępstwa będące udziałem mafii praktycznie zanikły. Zaś 11 lat później, w 1967 pada stwierdzenie, iż przestępczość w szeregach Cosa Nostry weszła w powolną lecz pewną fazę wygaszania.

Bez wątpienia w latach 70 XX wieku problem mafii zszedł na dalszy plan. Większość sił porządkowych angażuje się wówczas w krucjatę wymierzoną przeciwko organizacjom terrorystycznym (takim jak chociażby Czerwone Brygady20). Pod koniec lat 70 XX zaczyna się to co wszelkie zrzeszenia przestępców cenią sobie najbardziej, czyli bezpośrednia ingerencja Cosa Nostry w legalny sektor.

Pewnym otrzeźwieniem może być dopiero zabójstwo generała Dalla Chiesy21 w roku 1982. Wkrótce po zamachu uchwalono bardzo radykalne w stosunku do mafii prawo. Parlamentarna komisja antymafijna w kooperacji z włoskim parlamentem opracowała, a następnie przyjęła ustawę - Ragnoni La Torrę (prawo antymafijne) o dwóch nowych definicjach przestępstw – niedozwolonej konkurencji z użyciem przemocy oraz stowarzyszenia mafijnego. Podobna tendencja miała miejsce blisko 10 lat później gdy zabito w zamachu dwóch charyzmatycznych i bezwzględnie walczących ze strukturami przestępczymi sędziów – najpierw Giovanni Falcone22 (zginął 23 maja 1992 w zamachu bombowym na autostradzie koło Capaci), następnie Paolo Borsellino23 (zabity 19 lipca 1992, wraz z pięcioma członkami ochrony).

Sposoby komunikacji oraz zewnętrzne pozory Cosa Nostry są zdumiewające. Słynny włoski mafioso – capo di tuti capi (szef wszystkich szefów) – Bernardo Provenzano24 komunikuje się ze światem zewnętrznym, używając bilecików, w których prosi o zawierzenie woli Najwyższego lub też o boskie stawiennictwo. Mafia słynie ze swej pozornej gorliwości religijnej. Wszak funkcjonuje w bardzo katolickim państwie, nieopodal Stolicy Apostolskiej. Znana jest scena z filmu Francisca Forda Coppoli z 1972 roku, w którym to Micheal Corleone zostaje ojcem chrzestnym drugiego syna Connie i Carla. W momencie kiedy wypowiadała on kolejne słowa o wyrzekaniu się szatana, reżyser ukazuje sceny zabójstwa mafiosów z innych rodzin. Ich egzekucja wykonywana jest właśnie w czasie ceremonii kościelnej, na zlecenie Micheala Corleone. Fragment ten dobitnie pokazuje jak mało wiarygodne jest rzekome godzenie roli przestępcy w strukturze mafijnej wraz z pobożnością. W niecały rok po zamachach na walczących z mafią sędziach – ówczesny papież Jan Paweł II, kończąc swoje przemówienie w Valle dei Templi powiedział do zgromadzonych wiernych: Po wielu cierpieniach macie prawo do życia w pokoju. (...) Bóg powiedział: nie zabijaj. Nie może człowiek, żaden człowiek, żadna ludzka struktura, mafia, nie może zmienić i podeptać tego świętego boskiego zakazu. (...) W imię Chrystusa, zwracam się do winowajców: nawróćcie się! I dla was nadejdzie dzień Sądu Bożego!”25

5 listopada 2007 roku dokonano kolejnego przełomu. Włoska policja zatrzymała szefa sycylijskiej mafii – Salvatore Lo Piccolo (przejął on schedę nad organizacją po tym, jak w kwietniu 2006 roku schwytany został pozostający w ukryciu od blisko 40-lat wcześniejszy boss mafijny – Bernardo Provenzano). W samych tylko słoikach zakopanych w ogrodzie odkryto 500 tysięcy euro, całościowy majątek przestępcy szacowany jest na kilkaset milionów euro. Zbiegły wiele lat temu z więzienia przestępca - stanął wówczas przed obliczem wymiaru sprawiedliwości. Zatrzymany został również jego syn Sandro, będący prawą ręką ojca w interesach,

Wstęp do La Cosa Nostry jest dla przestępców wielkim wyróżnieniem. Nie każdy może dostąpić tego zaszczytu. Istotna jest odwaga potencjalnego członka oraz brak zahamowań w popełnianiu poważnych przestępstw, z zabójstwem - rzecz jasna - włącznie. Poza tym jedna z naczelnych zasad dotyczących rekrutacji głosi iż, przystąpić do Naszej Sprawy nie może nikt nie urodzony na Sycylii. Poza tym akcesu nie uzyska również żadna osoba związana w jakikolwiek sposób z policją (szerzej z siłami porządkowymi) czy też sądownictwem (chociażby nawet wcześniej zmieniła swoją życiową drogę i wybrała życie niezgodne z prawem).

Sama procedura wejścia przypomina raczej starożytne obrzędy, święcenia kapłańskie czy inicjacje w ramach lóż masońskich niż współczesne formy rekrutacji w łonie organizacji przestępczej. Przebieg tego wstępnego aktu może stanowić zaskoczenie dla wielu osób wyobrażających sobie mafię jako grupę zwykłych rzezimieszków, pozbawionych jakiejkolwiek wewnętrznej tradycji.

Rekrutowany zostaje poproszony o wskazanie dłoni, z której zazwyczaj strzela. Następnie palec wskazujący kandydata, u tej ręki, którą wybrał zostaje nakuty (w kwestii narzędzia służącego do nakłucia również istnieją pewne zwyczaje – często używany jest cierń gorzkiej pomarańczy lub jak np. w przypadku szefa rodziny Riesi złota szpilka) a jego krwią maluje się święty obrazek. Kolejno nowo-przyjmowany bierze do swojej dłoni podpalony wizerunek (najczęściej przedstawiający postać Najświętszej Maryi Panny, która uważana jest za patronkę Cosa Nostry) świętego. Później przekazuje go innym zgromadzonym (dbając by nie zgasł) i wszem i wobec uroczyście przysięga dochować wierności postanowieniem Cosa Nostry. Zgodnie z zasadami krew jest niezmiernie ważna. Tylko poprzez jej utratę można wstąpić do rodziny i również tracąc ją się odchodzi. Z Cosa Nostry nie ma bezpiecznego wyjścia. W razie niedotrzymania słów przysięgi karą dla zdrajcy będzie spłonięcie tak jak święty obrazek podczas inicjacji. Gdy w 1996 roku dwaj młodsi bracia jednego z zatrzymanych mafiosów zdecydowali się na współpracę z wymiarem sprawiedliwości - cała rodzina przestępcy została skazana przez Salvatore Riine (bezwzględnego szefa Cosa Nostry, zwanego ze względu na wzrost krótkim) na śmierć (aż do siódmego pokolenia).

Tak przyjęty człowiek poznaje w dalszej kolejności strukturę wewnętrzną mafii i przede wszystkim jej hierarchię, w aspekcie w jakim zostało postanowiono, iż powinien ją poznać. Warto podkreślić, iż zwerbowany kandydat nosi tytuł człowieka honoru i jest usytuowany na samym dole Cosa Nostry. Nowo-przyjęty zostaje przedstawiony osobie noszącej tytuł capo decina, tzn. zwierzchnika (szefa) grupy co najmniej dziesięciu ludzi honoru (uomo d’onore). Jest on jego bezpośrednim przełożonym. Generalnie bardzo rzadko się zdarza by szeregowi żołnierze mafii zostali przedstawieni samemu szefowi rodziny (capo famiglia – głowie rodziny). Warto tu nadmienić, iż jednym ze zwyczajów panujących w Cosa Nostrze jest styl poznawania innych członków. Zawsze ktoś musi kogoś sobie przestawić (chodzi tu o potwierdzenie i niejako poręczenie, iż osoba poznawana jest swoją, wiarygodną i można jej zaufać). Aktualnie przepływ informacji jest bardzo szczelny. Cosa Nostra zeszła do podziemia, co stanowi niejako następstwo krwawych mafijnych wojen oraz przecieków, które doprowadziły do spektakularnych procesów.

Każda ważna wiadomość w ramach organizacji powinna mieć kontakt z jak najmniejszą liczbą ogniw pośrednich. Rozwiązanie to stosuje się w celu zminimalizowania ryzyka pojawiania się kolejnych skruszonych (pentitio) współpracujących z instytucjami zwalczającymi mafię. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż włoski prawodawca używa określenia collaborazione della giustizia, co oznacza osobę współpracującą z wymiarem sprawiedliwości, nie stosuje natomiast pojęcia pentito.26 Waldemar Smardzewski twierdzi, że: nie ulega wątpliwości, iż spektakularne sukcesy włoskiej prokuratury wiążą się z tą instytucją, która jakkolwiek wprowadzana była nie bez obaw, dziś zdaje się być w znacznym stopniu akceptowana.27 Wielu przestępców wybrało tą drogę zdrady Cosa Nostry w wyniku popadnięcia w niełaskę lokalnych szefów czy też w proteście przeciwko odchodzeniu przez współczesną Naszą Sprawę od nawet tak elementarnych zasad jak nie napadanie na kościoły katolickie. Pierwszym znaczącym przestępcą, który zdecydował się na zdradę rodziny był Tomaso Buscetta28 (urodzony w 1928 w najważniejszym dla Cosa Nostry, obok Corleone mieście – Palermo). Głównym impulsem, który skłonił go do zmiany swojej dotychczasowej drogi życiowej było zabójstwo jego opiekuna i przyjaciela – Stefano Bontade (szefa mafijnej kopuły). Don Masino – jak go nazywano - zorientował się wówczas, iż to on może być następnym w kolejności (niebawem uciekł do Brazylii, by po pewnym czasie powrócić do Włoch i rozpocząć współpracę z sędzią Falcone). Data 15 lipca 1984 roku to początek historii wielkiego przełomu w zwalczaniu mafii. Wówczas Buscetta rozpoczął swoje zeznania (które rozpoczął legendarnymi słowami: Jestem mafiosem) kontynuował je przez 45 dni. Omerta (czyli zmowa milczenia) – podstawa funkcjonowania mafii sycylijskiej - została przerwana. 16 stycznia 1987 roku w ramach wielkiego procesu w Palermo wydano wyroki skazujące na 24 członków mafii. Familia skruszonego praktycznie w całości została wymordowana.

Podstawową komórką Cosa Nostry jest tzw. rodzina (cosca – termin ten pochodzi od słowa oznaczającego na Sycylii karczocha. To z kolej było określenie przywódcy mafijnego - cacocciula29). Jest to jednak typowo włoska familia, znacznie bardziej rozbudowana niż ta, którą można sobie z reguły wyobrazić w naszych polskich realiach. Otóż składa się ona w wersji podstawowej z 50 osób. Zdarza się jednak, iż skupia blisko 200 czy nawet 300 członków. Jest to więc szczebel bardzo szeroki. Taka familia kontroluje określony obszar. Zazwyczaj włoskie rodziny ogromną wagę przywiązują do tradycji, ceremoniału, okazywania szacunku starszym. Silne są w nich relacje takie jak chociażby przyjaźń, zaufanie, wierność. Tych cech nie przejawiają organizacje zbudowane na tej samej bazie, powstałe za oceanem - w Ameryce. Tam pewnym paradoksem jest to, iż nowa generacja przestępców, której przodkowie wywodzili się z włoskiej Cosa Nostry próbuje upodobnić się do postaci wykreowanych w filmach takich jak Ojciec Chrzestny. Ironią losu jest fakt, iż prawdziwi przestępcy naśladują aktorów wcielających się w rolę mafiosów. O pewnej różnicy obyczajowej może świadczyć też okoliczność, iż Buscetta opowiadał, że był kiedyś świadkiem w Stanach Zjednoczonych na ślubie pewnego gangstera. Na tej uroczystości znajdowały się także dzieci z pierwszego małżeństwa pana młodego. Na Sycylii taka sytuacja nie mogłaby w żaden sposób mieć miejsca.

W zakresie podporządkowania wewnątrz - organizacyjnego istnieje kategoria szefa rodziny całej prowincji (często określanego także mianem reprezentanta). Wybierają go szefowie rodziny z różnych prowincji Sycylii (Agrigento, Katania, Mesyna, Syrakuzy, Trapani, Enna, Caltanisseta, Ragusa).

Model ten jednak nie znajduje zastosowania w samym Palermo. Tam bowiem szefowie różnych rodzin (a jest ich tu 80, z których każda kontroluje jeden fragment miasta) nadzorowani są przez tzw. capo mandamento (członka Komisji Prowincji).

Komisja Prowincji następnie wskazuje swojego reprezentanta, który zasiądzie w Komisji Regionalnej – capo provinciale (w skład której wchodzą wszyscy reprezentacji prowincji). Wyżej jest już tylko Cupola (komisja sycylijskiej mafii). Jest to swoisty rząd tej organizacji, niezwykle ważna instytucja. Wydaje ona różnego rodzaju dekrety, modyfikuje prawo wewnątrz struktury, rozstrzyga wszelkie nieprawidłowości zaistniałe pomiędzy prowincjami. Cała strategia Cosa Nostry jest wypracowywana w jej ramach. Szefem najwyższego szczebla jest Capo di tutti capi (szef wszystkich szefów) – aktualnie jest nim Matteo Messina Denaro (ur. 1962)30.

Wśród głównych założeń Cosa Nostry (znanych między innymi dzięki odnalezieniu w 2007 roku w kryjówce Salvatore Lo Piccolo dokumentu umownie nazwanego przez mass media - dekalogiem mafii lub 10 przykazaniami mafii) są między innymi takie zasady jak: bezwzględne unikanie donosicielstwa, zachowywanie milczenia na temat wszystkiego co związane jest z mafią (omerta – zmowa milczenia31), szacunek wobec własnej małżonki oraz zakaz uwodzenia żon innych członków (dosłownie pozostałych ludzi honoru – bo tak o sobie zwykli mówić stowarzyszeni w Cosa Nostrze) czy też lojalność wobec przyjaciół (obowiązek mówienia prawdy, zakaz przywłaszczania sobie pieniędzy należących do innych mafiosów). Jest tam także - nadmieniona wcześniej - zasada nie przyjmowania do struktur osób ze środowisk policyjnych (skwitowana jako wierność mafii, rozumiana poprzez wrogość wobec stróżów prawa). W tym swoistym dekalogu odnaleźć można wymóg pełnej dyspozycyjności wobec organizacji (przybycie na wezwanie w każdej sytuacji, nawet jakby żona miała rodzić) czy też wymóg punktualności (kategoryczne przestrzeganie terminów spotkań). Z kolej najdziwniejszą zasadą, najmniej chyba przestrzeganą, jest zakaz uczęszczania do klubów i tawern (wydaje się, iż został on wprowadzony po to, by zachować jak najdalej idącą anonimowość członków Cosa Nostry, nie dążyć do rozgłosu).

Osoby, które zostały usunięte z Cosa Nostry (z powodu nieposłuszeństwa czy też małżeństwa z osobą, w której rodzinie był policjant – a więc złamania 10 mafijnych przykazań) oraz miały to szczęście, iż przeżyły zrzeszają się w organizacji nazywanej Stidda (Gwiazda)32. Charakterystyczne jest to, iż mafiosi z tej grupy wytatuuowują sobie na prawej dłoni (pomiędzy palcem wskazującym a kciukiem) pięcioramienną gwiazdę.

W przeciwieństwie do Cosa Nostry ani Camorra33 ani `Ndranghetta34 nie mają tak jednolitej struktury i ustalonej hierarchii. Obie są w pewnym stopniu zorganizowane poziomo. Rekrutacja w ramach tej ostatniej grupy odbywa się generalnie poprzez więzy rodzinne. `Ndranghetta zajmuje się głównie porywaniem i przetrzymywanie ludzi. Zarówno jej zorganizowanie jest słabsze i zakres działalności węższy niż w przypadku Cosa Nostry. Camorra z kolej, pomimo prób zjednoczenia dokonywanych chociażby przez Rafael’a Cutolo35 składa się generalnie z będących ze sobą w stanie ciągłego konfliktu szeregu organizacji lokalnych kontrolujących wszelkie przejawy niezgodnej z prawem działalności w regionie Kampanii. Inaczej wygląda sytuacja hierarchii w przypadku organizacji wywodzącej się z odłamu Camorry – Sacra Corona Unita 36(dosłownie Święta Korona Zjednoczona). Istnieje tam bowiem pewna - przypominająca piramidę – struktura. W skład grupy wchodzą kolejno: żołnierze (camorristi), wykonawcy (sgarristi), ewangeliści oraz szefowie (crimine).

Jeśli zaś chodzi o porównanie międzykontynetalne struktur wyrosłych z tego samej bazy to aspektem różnicującym organizacje Cosa Nostry w obrębie Sycylii od Stanów Zjednoczonych jest odmienny stosunek do pewnych rodzajów przestępczej działalności. Przykładowo chodzi tu o rozprowadzanie i sprzedaż narkotyków. Sycylijczyków początkowo napawała ona dużym wstrętem, dążą oni raczej do przeprowadzania nielegalnych transakcji, jeszcze lepiej kiedy uda im się to połączyć z legalną działalnością. Specjalizowali się w pobieraniu haraczy od lokalnych sklepikarzy i przedsiębiorców. Zyski w samym tylko Neapolu z tytułu – pizzo (haraczu, który należy zapłacić w określonym dniu) są ogromne (wahają się one od 500 do nawet 10 000 euro miesięcznie, w zależności od wielkości chronionej firmy). Amerykanie natomiast największe profity czerpią z hazardu oraz prostytucji.

W organizacji mafijnej Cosa Nostry istotną rolę zawsze odgrywały szyfry. Stosowano je w celu zmylenia osób postronnych (najczęściej policji i innych wyspecjalizowanych służb, we Włoszech – Carabinieri37 czy też specjalnej agencji podporządkowanej Departamentowi Bezpieczeństwa, mającej za zadanie walczyć z przestępczością zorganizowaną czyli DIADirezione Investigitavia Antimafia, w tłumaczeniu – Antymafijna Dyrekcja Śledcza38). Przykładowo warto tu nadmienić o sprawie zatrzymania w 1984 roku Gaetano Badalamentiego (1923-2004)39. Znaleziono wówczas wewnątrz jego kapelusza numery telefonów publicznych kabin mieszczących się w jednej z dzielnic Nowego Jorku. Towarzyszył im szereg cyfr. Kolejno 1,2,3 etc etc. Członkowie mafii szyfrowali swoje wiadomości mówiąc np. Zadzwoń do mnie za godzinę pod numer 1 czy też Za pół godziny pod numer 2. Organizacja warsztatu przestępcy często wystawia kreatywność prowadzącego śledztwo na wielką próbę.

Włochy są krajem, o którym można z całą pewnością powiedzieć, iż ma własną mafię. Bo przecież mafia narodziła się tutaj.40 Dzięki zastosowaniu coraz to bardziej nowoczesnych technologii (podsłuchów, kamer, nadajników) oraz wdrożeniu dobrej taktyki dochodzeniowej udaje się aresztować coraz większą liczbę przestępców. Szczególnie dużo pracy w tym zakresie ma komenda karabinierów w Palermo. Ważna jest również inicjatywa samych mieszkańców oraz formy wsparcia kierowane do nich za pośrednictwem środków masowego przekazu. Przykładem jest tu chociażby stworzona przez przedsiębiorcę Pino Maniaciego w Particinio na Sycylii - telewizja o ściśle antymafijnym charakterze. Nosi ona nazwę Telejato a jej Najdłuższy na świecie dziennik (od 14:30 do 16:30) ogląda średnio 150 tysięcy mieszkańców wyspy. 41

 

1 Fr. protokołu jednego z procesów z początków XIX w., Salvatore Lupo, Storia della mafia dalle origini ai nostri giorni, Rzym 1993

2 Liliana Olchowik-Adamowska, Barbara Stettner-Stefańska, Tomasz Ławecki, Podróż po krajach Unii Europejskiej, Świat Książki, Warszawa 2004, str. 396

3 Tim Newark, Mafia na Wojnie, wyd. Bellona, str. 14

4 http://www.proz.com/kudoz/italian_to_english/other/625302-morte_alla_francia_italia_anela.html

5 http://dictionary.reference.com/etymology/mafia

6 http://www.historyofthemafia.net/1.htm

7 http://www.bestofsicily.com/mag/art257.htm

8 http://www.leolucaorlando.it

9 http://www.rainews24.rai.it/it/news.php?newsid=14388

10 Salvatore Lupo, History of the Mafia, str.74

11 http://www.thefrontpage.it/2010/02/02/mani-pulite-e-la-mafia-secondo-il-metodo-di-pietro-travaglio/

12 http://www.antoniodipietro.com/en/

13 http://www.fact-index.com/t/ta/tangentopoli.html

14 Diego Gambetta, The Sicilian Mafia - the business of private protection, str. 86

15 http://www.u-s-history.com/pages/h1636.html

16 http://mafia.wikia.com/wiki/Cesare_Mori

17 http://www.columbia.edu/cu/lweb/archival/collections/ldpd_4079089/index.html

18 Tim Newark, Mafia na Wojnie, wyd. Bellona, str. 277-278

19 http://www.carpenoctem.tv/mafia/luciano.html

20 http://www.brigaterosse.org/

21 http://www.theflorentine.net/articles/article-view.asp?issuetocId=4545

22 http://www.bestofsicily.com/mag/art48.htm

23 http://www.bestofsicily.com/mag/art222.htm

24 http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4899512.stm

25 http://archiwum.polityka.pl/art/magnum-inbsp;rozaniec,379855.html

26 Joanna Brylak, Alex Gilardni, Roberto Privitera, Instytucja świadka koronnego w systemie włoskiego prawa karnego procesowego, Prokuratura i Prawo 11/2005, str. 108

27 Waldemar Smardzewski, Kilka uwag o włoskiej przestępczości zorganizowanej i roli „pentito” w jej zwalczaniu, Prokuratura i Prawo Nr 1 z 1995 r., str. 67

28 http://www.americanmafia.com/Feature_Articles_368.html

29 Peter Zralek, Przewodnik Sycylia, Oficyna Wydawnicza Rewasz, str. 46

30 http://www.time.com/time/specials/2007/article/0,28804,1683530_1683532_1683543,00.html

31 http://ezinearticles.com/?Mafias-Law-of-Omerta&id=1481525

32 http://www.americanmafia.com/Feature_Articles_334.html

33 http://www.rp.pl/artykul/201023.html

34 http://www.csmonitor.com/World/Europe/2010/0713/Ndrangheta-Mafia-undone-Italy-arrests-300-in-huge-crackdown

35 http://www.lacndb.com/php/Si_Info.php?name=Raffaele%20Cutolo

36 http://www.americanmafia.com/Feature_Articles_276.html

37 http://www.carabinieri.it/Internet/Multilingua/EN/HistoricalReferences/01_EN.htm

38 http://www.interno.it/dip_ps/dia/eng/crono.htm

39 http://www.americanmafia.com/Feature_Articles_271.html

40 Ryszard Rychlik, Zarys włoskiej koncepcji walki z organizacjami mafijnymi, Prokuratura i Prawo, Nr 6/1998 r., str. 143

41 http://www.cafebabel.co.uk/article/27365/telejato-partinico-sicily-television-cnn-mafia.html