Loading...

Kazusy.Odp.


Kazusy konkursowe: moje rozwiązania - Olimpiada Historyczno-Prawna 2008

Rozwiązanie kazusu z Prawa Rzymskiego

Wg ius civile osoby alieni iuris (Kwintus będący pod patria potestas) mogły nabywać dla swojego zwierzchnika (pater familias - Gaius Sulpicius Onesimos) bez ograniczenia, nie mogły jednak obciążać go długami. By "znormalizować" tą sytuacje pretor postanowił, w wyliczonych przypadkach, udzielić przeciw właścicielowi skargi z zobowiązań kontraktowych osób alieni iuris (oraz niewolników).

Występują tu actiones adiecticiae qualitatis, czyli powództwa o charakterze dodatkowym (prawa pretorskiego), które umożliwiały dochodzenie zobowiązań zaciągniętych przez osoby alieni iuris (Kwintus) od ich zwierzchników familijnych (Gaius Sulpicius Onesimos), a szczególnie jedno z nich, tzw. actio institoria.

Gdy ustanowiono osobę alieni iuris (Kwintus) kierownikiem przedsiębiorstwa handlowego – institor (np.: spichlerza) o ile zaciągnięte przez niego zobowiązanie było związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa (mieściło się w granicach ustanowienia – praepositio, np.: przyjęcie na przechowanie 100 miar pszenicy), właściciel odpowiadał do pełnej wysokości wierzytelności.

Grube niedbalstwo (culpa lata), stanowi zaniechanie przez dłużnika staranności, jakiej zwykło się oczekiwać od przeciętnego człowieka, (bezmyślne pozostawienie na noc sakiewki z pieniędzmi na stole w kantorku przez Kwintusa), za które ten zawsze ponosi odpowiedzialność, prawie tak samo, jak gdyby dopuszczał się złego zamiaru.

Dodatkowo Kwintus wystawił list, w którym zapewniał Kastora, iż ten otrzyma odpowiednią z tytuły sprzedaży zboża zapłatę.

Umowy, których zaskarżalność opiera się na przyczynie uznanej przez prawo cywilne (causa civilis), określano mianem kontraktów. Podstawę zaskarżalności stanowiły verba, litterae, res i consensus.

Umowa, która dochodzi do skutku w określonej formie pisemnej (litterae), jest zaskarżalna i nazywa się kontraktem literalnym lub słownym. Jest więc kontraktem formalistycznym, rodzi zobowiązania prawa ścisłego (stricti iuris), przy których sędzia w postępowaniu sądowym musi ściśle trzymać się treści samej umowy.

Przedmiotem kontraktu pisemnego była zawsze oznaczona suma pieniężna, dlatego ochronie tego kontraktu służyła w postępowaniu formułkowym actio certae creditae pecuniae.

Takie same zasady odpowiedzialności miały miejsce wobec pater familias przy zobowiązaniach kontraktowych zaciągniętych przez niewolników (servi), rozwiązanie kazusu przy podstawieniu w miejsce Kwintusa niewolnika Narcyza, nie zmieniłoby się.
Za 80 miar pszenicy Kwintus był winien Kastorowi 20.000 denarów, oznacza to, iż cena 1 miara pszenicy wynosi 250 denarów. Dodając do 20 tys. pieniądze otrzymane przez Kwintusa od Kwintusa Witelliusa Nigra (za 20 miar, czyli 20 x 250 = 5000) otrzymujemy łącznie 25.000 denarów, od których Kwintus ma prawo odjąć 500 denarów z tytuły przechowania zboża w swoim spichlerzu (kalendy lipcowe - kalendy grudniowe - 5 miesięcy).

Reasumując, ojciec Kwintusa - Gaius Sulpicius Onesimos musi zapłacić kupcowi Kastorowi 24. 500 denarów, na podstawie skargi actio institoria.

Rozwiązanie kazusu z Powszechnej Historii Państwa i Prawa

Rozwiązanie kazusu z Powszechnej Historii Państwa i Prawa

Zasady funkcjonowania spółek z ograniczoną odpowiedzialnością uregulowano w Niemczech (niemiecka nazwa Gesellschaft mit beschränkter Haftung, skrót GmbH) w 1892 roku (Tomasz i Jan Wróblewscy). Wzorce niemieckie przyjęto w 1906 także w Austro-Węgrzech (Franciszek, Ksawery i Leopold), w Anglii (1907, jako private limited company), później w innych systemach prawnych (np. we Francji w 1925). W Polsce spółki z o.o. uregulowano po raz pierwszy dekretem z 8 lutego 1919.

Wg Zwodu Praw Cesarstwa Rosyjskiego (Swod zakonow Rossijskoj imperii), T. X. cz. I 1832, (wszedł on w życie 1 stycznia 1835 r., wielokrotnie ponawiany m.in. 1842, 1857, nieoficjalne wydanie - 1913). Władysław Wróblewski mógłby założyć spółkę firmową, komandytową, udziałową, akcyjną lub pracowniczą (tzw. artel), - (art. 2128), w połowie XIX wieku nie było jednak mowy o założeniu spółki jednoosobowej z ograniczoną odpowiedzialnością w carskiej Rosji.

Próba zastąpienia archaicznego pod względem rozwiązań merytorycznych prawa prywatnego Zwodu wraz z jego mankamentami natury formalnej nie powiodła się. Projekt nowego kodeksu cywilnego (wzorowanego na niemieckim BGB) opracowanego przez (pracującą od 1882 r.) komisję w 1905 r., został odrzucony. Ukaz z 1914 r. dokonał zmian jedynie w zakresie prawa osobistego i majątkowego mężatek.

Podsumowując Władysław Wróblewski nie mógł założyć w przedrewolucyjnej carskiej Rosji (czyli do rewolucji październikowej 1917 r.) jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Rozwiązanie kazusu z Historii Prawa i Ustroju Polski

Spadkobranie normowały przez cały okres istnienia II Rzeczypospolitej przepisy obowiązujące na ziemiach polskich do 1918 r.

W zakresie prawa cywilnego na terytorium odrodzonej Polski istniało aż pięć systemów prawnych. Na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego obowiązywało prawo francusko - polskie, tzn. Kodeks Napoleona wraz z jego późniejszymi zmianami, w byłym zaborze pruskim - Kodeks Cywilny Niemiecki (BGB) - Mieczysława Wawrzyniak, Szamotuły nad Wartą - (1793 -1919 zabór pruski), w byłym zaborze austriackim - Kodeks Cywilny Austriacki (ABGB) - Lwów - nieżyjąca Gabriela Mackiewicz - Walter, oraz jej synowie Dionizy i Michał, na Kresach Wschodnich - tom X, cz. 1 Zwodu Praw Cesarstwa Rosyjskiego. System prawny obszaru Spiszu i Orawy w żaden sposób, jak sądzę nie ma związku z treścią kazusu.

Jeśli zaś chodzi o postępowanie cywilne to Polski Kodeks postępowania cywilnego, ukazał się rozporządzeniem Prezydenta RP z 29 listopada 1930 r. z mocą obowiązującą od 1 stycznia 1933 r. Jednocześnie utraciły moc obowiązującą w Polsce dzielnicowe kodeksy procedury cywilnej: austriacki z 1895 r., niemiecki z 1877 r. oraz rosyjski z 1864 r.

Przy założeniu, że obowiązuje, już Polski Kodeks Postępowania Cywilnego (mimo, iż w treści kazusu jest rok 1932 i formalnie trwa nadal vacatio legis):

Sprawy cywilne rozpoznają w pierwszej instancji: sądy grodzkie (...) sądy okręgowe (art. 9. k.p.c.)

Sąd właściwy w chwili wytoczenia powództwa pozostaje właściwym do ukończenia postępowania (..) (art.51. k.p.c.)

Spory o właściwość, między sądami równorzędnymi rozstrzyga (...) sąd bezpośrednio przełożony nad sądem, który pierwszy wszczął spór (art.44. §1. Prawo o ustroju sądów powszechnych z 1928 r.).

Kto zmienia miejsce zamieszkania, ten w dziedzinie zdolności osobistej (...) i praw spadkowych podlega prawu nowego miejsca zamieszkania (...) - Art.2. ustawy z 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwym dla stosunków prywatnych wewnętrznych.

Jeśli zaś przyjąć, iż nadal obowiązują dzielnicowe kodeksy procedury cywilnej, to w wypadku Lwowa, jako części dawnego zaboru austriackiego, mamy do czynienia z tzw. "procedurą kleinowską" czyli austriacką ustawą o postępowaniu sądowym w cywilnych sprawach spornych z 1895 r.

Przyjmując jednak, iż spór toczyć się będzie przed sądem we Lwowie, spadkobranie przebiegać będzie na podstawie kodeksu cywilnego austriackiego (ABGB), gdyż obowiązuje zasada terytorialności a nie personalności prawa. W szczególności istotne będą tu rozdziały oddziału I. Prawa Rzeczowego. O prawach ściśle rzeczowych, - rozdział XIII. O ustawicznym porządku dziedziczenia oraz rodział XIV. O zachowku i policzeniu na zachowek Rozwiązanie kazusu z Historii Prawa i Ustroju Polski